Wady i zalety struktury liniowej w firmie

Każde przedsiębiorstwo działa na podstawie określonej struktury organizacyjnej, która stanowi podstawę jego funkcjonowania. Wybór odpowiedniej jest kluczowy dla realizacji celów firmy.

Struktura organizacyjna określa zależności i powiązania między jednostkami organizacyjnymi i poszczególnymi pracownikami, wyznacza podział uprawnień i obowiązków. Kształtuje się w zależności od celów działalności przedsiębiorstwa i jednostek niezbędnych do ich osiągnięcia. To właśnie jednostki pełnią wszystkie funkcje, które składają się na procesy biznesowe firmy.

Elementy struktury organizacyjnej

Struktura organizacyjna każdej organizacji będzie zależeć od tego, jak daleko się rozwinęła, kim są jej członkowie i jakie zadania realizują. Struktura organizacyjna kształtuje się pod wpływem takich czynników jak:

• forma prawna przedsiębiorstwa;
• rodzaj działalności;
• skala przedsiębiorstwa i wielkość wytwarzanych produktów;
• stosowane strategie i technologie;
• sposoby sprzedaży towarów i usług;
• wielkości kapitału, dostępnych zasobów itp.

Bez względu na to, jaką strukturę organizacyjną wybierzemy, pewne elementy zawsze będą w niej obecne: kierownictwo (za wyjątkiem zespołów samozarządzających, o których przeczytasz tutaj), czyli konkretna osoba lub grupa osób podejmujących decyzje w organizacji, zasady, według których działa organizacja i podział pracy, czyli określony zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności, a także wymagane kwalifikacje.

Najczęściej spotykane rodzaje struktur organizacyjnych

Struktura liniowa – najprostsza ze wszystkich istniejących odmian struktur zarządzania przedsiębiorstwem. Na czele stoi dyrektor, następnie szefowie działów, a następnie szeregowi pracownicy. To znaczy, że wszystko w organizacji jest połączone pionowo.

Struktura sztabowo-liniowa – rozwinięta wersja struktury liniowej, w której pionowy charakter powiązań pozostaje bez zmian, jednak kierownik ma do dyspozycji tzw. sztab, czyli grupę ludzi pełniącą rolę doradców. Sztab nie ma uprawnień do wydawania poleceń wykonawcom, ma jednak silny wpływ na przełożonego. 

Struktura funkcjonalna – wprowadza podział na działy funkcjonalne kierowane przez specjalistów. Istnieje jednak pewne ryzyko: w strukturze tej funkcje osób zarządzających czasami na siebie zachodzą i gdy pojawia się problem, trudno jest ustalić z czyjej winy.

Im większa firma, tym bardziej złożona i skomplikowana może być jej struktura organizacyjna. Z wyżej wymienionych bliżej przyjrzymy się strukturze liniowej i określimy jej mocne oraz słabe strony.

Zalety i wady struktury liniowej

Struktura liniowa najlepiej sprawdzi się w mniejszych przedsiębiorstwach i na samym początku działalności firmy. Jak każdy rodzaj struktury, także liniowa ma swoje zalety i wady, których przedsiębiorca musi być świadomy.

Do zalet struktury liniowej eksperci najczęściej zaliczają:

• przejrzysty podział władzy, zakres kompetencji i odpowiedzialności;
• pracownicy odpowiadają przed jedną osobą – kierownikiem;
• możliwość szybkiej interakcji między pracownikami a kierownictwem;
• maksymalna szybkość realizacji poleceń;
• łatwość kontroli działań podległego personelu, możliwość natychmiastowych korekt ewentualnych błędów;
• każdy pracownik lub dział odpowiada za jedną kwestię;
• osobista odpowiedzialność pracownika motywuje go do wykonywania zadań w sposób jakościowy i profesjonalny.

Wśród wad struktury liniowej wskazuje się przede wszystkim:

• brak specjalizacji, który wymaga od najwyższego szczebla zajmowania się wszystkimi funkcjami w organizacji;
• wiele pośrednich ogniw zarządzania, które uniemożliwiają pracownikowi szybkie skontaktowanie się i uzyskanie odpowiedzi od najwyższego kierownictwa;
• wysokie obciążenie menedżerów wyższego i średniego szczebla;
• małą elastyczność i możliwość dostosowania się do nowych lub kryzysowych sytuacji;
• uzależnienie przedsiębiorstwa od decyzji jednej osoby.

Liniowa struktura organizacyjna jest więc prosta, łatwa do zrozumienia i przejrzysta dla wszystkich jej uczestników. Jasno określone prawa i obowiązki wszystkich kierowników i pracowników stwarzają warunki do szybkiego podejmowania decyzji. Trzeba jednak pamiętać, że najlepiej sprawdzi się w małych i średnich firmach.

Zdjęcie główne artykułu: fot. Vlada Karpovich, źródło: pexels.com