Zespół samozarządzający. Czy to może zadziałać?

Co się stanie, gdy firma zrezygnuje z podziału na szefów i podwładnych? Wbrew logice nie zapanuje chaos i anarchia. Tak zwane turkusowe firmy udowadniają, że to droga do sukcesu.

W klasycznym systemie zarządzania funkcjonowanie firmy opiera się na autorytecie menedżera, regulacjach, obowiązkach i podziale pracy. Istnieje dość powszechne przekonanie, że struktura hierarchiczna jest integralną częścią procesów biznesowych i bez niej nie można zbudować udanego biznesu. Jednak niektóre firmy zmieniają nasze wyobrażenie o tym, jak można się rozwijać bez posiadania szefów i podwładnych.

Samozarządzanie – co to jest?

Samozarządzanie lub turkusowe zarządzanie to forma organizacji procesu pracy, w której zespół samodzielnie podejmuje kluczowe decyzje dotyczące działania przedsiębiorstwa. Autorem koncepcji jest Frederic Laloux, który opisał ten model organizacji w 2017 roku w swojej książce „Pracować inaczej”.

W założeniu turkusowego zarządzania pracownicy zyskują poczucie odpowiedzialności, sprawczości i faktycznego wpływu na działania firmy. Czują, że ich zdanie się liczy, a podejmowane działania mają sens. Znacząco wzrasta ich poziom zaangażowania, lojalności oraz satysfakcji z pracy.

Od pracodawcy samozarządzanie wymaga obdarzenia pracowników zaufaniem, ale także stworzenia warunków sprawnej komunikacji i transparentności działań. W takim modelu pracownik staje się partnerem, a przestaje być podwładnym.

Cechy samozarządzania

Opisując swoją koncepcję samozarządzania, Laloux wskazał trzy podstawowe cechy tego modelu:

• Samoorganizację, która oznacza zastąpienie typowych menedżerów zmiennymi liderami, wspierającymi zespół z wykorzystaniem odpowiedniej komunikacji i zapewnieniem możliwości rozwoju.
• Pełnię, zgodnie z którą pracowników traktuje się na równych prawach i bez podziałów, w oparciu o wzajemny szacunek i zrozumienie potrzeb. Komunikacja i praca oparte są na dialogu, zaangażowaniu wszystkich członków oraz wykorzystaniu indywidualnego potencjału każdego z nich.
• Ewolucyjny cel, który stanowi podstawę rozwoju firmy, ale też życia osobistego pracowników. Ważne jest poszukiwanie wspólnych wartości i działanie w zgodzie z nimi, a także realizowanie celów dobrych dla siebie i dla firmy.

Samozarządzanie nie ma jednego modelu postępowania i firmy mogą realizować tę koncepcję w różnym stopniu oraz na wiele sposobów.

Cechy turkusowej organizacji

Wśród cech, łączących firmy i organizacje, które zdecydowały się na wprowadzenie samozarządzania, można wskazać:

• Brak tradycyjnej struktury organizacyjnej. Pracownicy są podzieleni na zespoły odpowiedzialne za konkretne obszary, a każdy pracownik może realizować się w więcej niż jednym zespole;
• Ograniczenie różnic i przywilejów statusowych. Ponieważ wszyscy pracownicy są równi, firmy rezygnują z reprezentacyjnych biur czy luksusowych samochodów służbowych;
• Podejmowanie decyzji i działań w odniesieniu do uznawanych w firmie wartości i w oparciu o firmową konstytucję;
• Wysoki poziom autonomii, który przekłada się na to, że odpowiedzialność za wykonywanie konkretnych zadań ponoszą konkretne osoby;
• Strukturę organizacji, która dynamicznie przystosowuje się do aktualnych potrzeb i sytuacji;
• Zespoły jako podstawa funkcjonowania firmy we wszystkich obszarach;
• Liderów, którzy są zmienni i wybierani w zależności od kontekstu;
• Przydzielanie zadań osobom, które mają odpowiednie predyspozycje i umiejętności;
• Poczucie sensu i satysfakcji płynącej z pracy i realizowanych zadań.

Samozarządzanie pozwala na podejmowanie lepszych i kolektywnych decyzji, znacznie podnosi poziom zaangażowania i inicjatywy pracowników, a rezygnacja z kadry menadżerskiej obniża koszty prowadzenia firmy. Jednak, aby taki model funkcjonowania był możliwy, potrzebna jest odpowiedzialność pracowników i wysoka kultura organizacji.

Jak wprowadzić samozarządzanie w Twojej firmie?

Wyznacz właściwy cel i określ sposoby jego osiągnięcia

Pamiętaj, że celem nie powinien być zysk sam w sobie, ale te działania, które się na niego przekładają, np. zwiększenie rozpoznawalności marki, wejście na nowy rynek, realizacja projektu CSR, wypuszczenie nowego produktu itd.

Zmień nawyki przywódcze

Wszystkie procesy w firmie powinny być transparentne, a decyzje konsultowane na forum. Każdy powinien mieć prawo zabrania głosu, zaproponowania rozwiązania czy pomysłu. Podział zadań musi być omawiany w grupie, a nie narzucany odgórnie. Ważne jest także rozwiązywanie konfliktów na drodze dialogu.

Wybieraj odpowiednich ludzi

Turkusowa firma potrzebuje pracowników z inicjatywą, otwartych, zaangażowanych i aktywnych. Ten model pracy nie będzie odpowiadał każdemu, dlatego upewnij się, że twój zespół składa się z odpowiednich ludzi na odpowiednich miejscach.

Zadbaj o kulturę organizacji

Stwarzaj pracownikom warunki sprzyjające rozwojowi i budowaniu samodzielności. Nagradzaj osiągnięcia, omawiaj błędy, ale ceń także tych pracowników, którzy dobrze wykonują swoje zadania bez potrzeby dalszego rozwoju. Nie wymagaj od nich więcej, niż chcą i mogą Ci dać.

Samozarządzanie – zarządzanie przyszłości

Samoświadomość pracowników jest coraz wyższa, dlatego częściej chcą odgrywać znaczącą rolę i mieć wpływ na strategię firmy. Klasyczny model organizacji nie tylko nie zawsze daje im taką możliwość, ale często swoje funkcjonowanie opiera na zasadzie lęku przed karą. W takiej sytuacji pracownicy nie chcą brać na siebie odpowiedzialności w obawie przed konsekwencjami w przypadku niepowodzenia.

Turkusowe zarządzanie daje możliwość zbudowania nowoczesnej przestrzeni pracy, która pozwala pracownikom rozwinąć skrzydła. Siła tych skrzydeł może zanieść twoją firmę na sam szczyt.

Zdjęcie główne artykułu: fot. Javier Allegue Barros, źródło: unsplash.com