Czy oczekiwania kadry zarządzającej mogą wpłynąć na efektywność pracy pracowników? Oczywiście, że tak jest to tzw. efekt Pigmaliona i efekt Golema. Czym są oba efekty? Jaki ma to związek z zarządzaniem zasobami ludzkimi?
Efekt Golema, czyli bezpośredni przełożeni przewidują, że pracownik nie nadaje się na swoje stanowisko, powodując ten sam efekt, który przewidują.
Nazwa tego efektu wywodzi się od mitologicznej glinianej istoty, która miała zostać stworzona po to, aby chronić praskich Żydów. Niestety Golem z biegiem czasu psuł się, aż zepsuł się doszczętnie i musiał zostać zniszczony. Nazwa tego efektu została wprowadzona w 1982 roku przez Babada, Inbar i Rosenthala, którzy stwierdzili, że efekt Golema „reprezentuje obawy socjologów i pedagogów, którzy koncentrują się na negatywnych skutkach samospełniających się proroctw”.
Wiele osób z kadry managerskiej przyczynia się do powstania efektu Golema u swoich podwładnych. Uważając, że ich podwładni nie mają żadnych umiejętności, kompetencji, ani możliwości odniesienia sukcesu w firmie.
Takie zachowanie u przełożonych bardzo często prowadzi do zmian w zarządzaniu zasobami ludzkimi. W takiej sytuacji warto, aby osoby z kadry zarządzającej:
Bardzo często managerowie nie zdają sobie sprawy, że komunikują swoim podwładnym, że zaufanie do nich jest ograniczone. W takiej sytuacji pracownicy najczęściej stają się mniej zmotywowani i mają mniejsze szanse na osiągnięciu celu – spełniając przy tym samospełniającą się przepowiednię.
Gdy osoby z kadry zarządzającej widzą u swojego podwładnego gorszą efektywność pracy, to bardzo często podwajają apodyktyczny styl w zarządzaniu – co podtrzymuje cały efekt.
Efekt Golema ma szereg negatywnych konsekwencji, są to m.in.:
Efekt Pigmaliona jest odwrotny do efektu Golema; zwiększone oczekiwania wobec podwładnych przekładają się na poprawę wydajności pracownika.
Nazwa tego efektu wywodzi się od greckiego rzeźbiarza Pigmaliona, który wyrzeźbił posąg pięknej Galette, w którym się zakochał i bardzo długo prosił boginię Afrodytę, aby spełniła jego modlitwy. Gdy jego prośby zostały wysłuchane i posąg ożył, rzeźbiarz ożenił się z Galette.
W tym efekcie kadra zarządzająca daje swoim podwładnym większe zaufanie i odpowiedzialność za podejmowane decyzje. Dzięki temu następuje ściślejsza współpraca między kadrą zarządzającą a pracownikami.
Efekt Pigmaliona ma wiele pozytywnych skutków u pracowników, jest to m.in.:
Konsekwencje wystąpienia obu efektów u pracowników są dobrze znane, lecz mechanizmy, które za to odpowiadają, wywołują naukowe burze, ponieważ nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jakie psychologiczne mechanizmy wywołują oba te efekty.
Wielu naukowców skłania się do teorii oczekiwań Victora Vrooma, która zakłada, że ludzie są skłonni spełnić oczekiwania dostosowane do ich skuteczności działania – samospełniającą się przepowiednię.
Zdjęcie główne artykułu: fot. cottonbro / Pexels
